Journal of Contemporary Islamic Law

No eISSN: 0127-788X

2020 5(2)

15 DECEMBER 2020

Pelaksanaan Kontrak Muamalat oleh Golongan Kelainan Upaya (OKU) Buta dalam Sistem Kewangan Islam

The Implementation of Muamalat Contract by Disabled Person in Islamic Financial System

Ruzian Markom, ruzian@ukm.edu.my
Faculty of Law, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Mohamad Anwar Zakaria, anwarzakaria8055@ukm.edu.my
Faculty of Law, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Azman Ab Rahman, azman@usim.edu.my
Faculty of Shariah and Law, Islamic Science University of Malaysia.
Received: 27 June 2020 | Accepted: 26 November 2020 | Published: 15 December 2020

2020, Vol. 5(2), pp. 29-41.  |  PDF

Mutakhir ini, sistem kewangan Islam di Malaysia dilihat semakin berkembang dengan jayanya. Terdapat pelbagai produk kewangan Islam yang telah berjaya dibangunkan untuk memenuhi kehendak masyarakat Islam di Malaysia. Produk-produk yang diperkenalkan oleh institusi kewangan Islam ini adalah berasaskan kontrak dan prinsip muamalat Islam contohnya seperti mudharabah, wakalah, ijarah, kafalah, musyarakah dan pelbagai lagi. Dalam menghadapi perkembangan produk kewangan Islam yang kian meluas, timbul isu mengenai pelaksanaan kontrak muamalat ini dalam kalangan Orang Kelainan Upaya (OKU) sama ada ia dibenarkan dari segi hukum syarak atau sebaliknya. Justeru itu, objektif kajian ini, adalah untuk menganalisa kesesuaian kontrak muamalat dalam kalangan OKU menurut perspektif hukum syarak. Memandangkan golongan ini terbahagi kepada beberapa kategori, kajian ini akan memfokuskan kepada kategori buta sahaja. Kajian ini berbentuk kualitatif meliputi kaedah dokumentasi dan pemerhatian. Hasil kajian ini mendapati bahawa pelaksanaan kontrak muamalat oleh golongan OKU Buta dalam sistem kewangan Islam secara umumnya adalah dibolehkan menurut pandangan majoriti fuqaha’ dengan syarat menepati ketetapan yang telah ditetapkan oleh hukum syarak. Dapatan kajian ini boleh dijadikan panduan dan rujukan kepada ahli akademik, para pelajar dalam bidang kewangan Islam, institusi bukan kerajaan dan agensi kerajaan bertanggungjawab mendepani isu-isu berkaitan. Kajian lanjutan boleh dilakukan terhadap beberapa lagi kategori yang lain contohnya seperti pekak, bisu, kurang upaya fizikal dan sebagainya dalam rangka untuk memahami realiti dan permasalahan muamalat dalam sistem kewangan Islam dengan lebih terperinci. 

Kata Kunci: Kontrak Muamalat, Orang Kelainan Upaya, Kewangan Islam 

Recently, the Islamic financial system in Malaysia has been developed successfully. Various Islamic financial products were introduced in respond to the needs of the Muslim community in Malaysia. These products are based on the contracts and the principles of Islamic muamalat such as mudharabah, wakalah, ijarah, kafalah, musyarakah and others. The issue arises on the implementation of contract to the disabled either it is permissible according to Islamic Law or not. Hence, the objective of this article is to analyse the suitability of the principles of muamalat contracts for the disabled. Since the disabled are divided into several categories, this study will focus on the blind. Accordingly, this qualitative study has adopted document analysis and observation methods; the results of this study have found that in general, the principles of muamalat contracts in the Islamic financial system are suitable for the blind in Malaysia if it complies with the stipulations that are set by the Islamic law. The findings of this study serve as a guideline and reference to the academicians and students in the field of Islamic finance, non-governmental organizations, and government agencies that are responsible for dealing with disability issues. It is recommended that future research can focus on the other categories of disabled such as the deaf, mute, and other physical disability in understanding the issues and realities of Islamic finance in depth. 

Keywords: Muamalat Contract, Disabled Person, Islamic Finance 

Ab. Aziz Mohd Zain, et. al. (2009). Dakwah Islam Terhadap Orang Kurang Upaya. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya. 

Abdul Munir Ismail, M. M., Mohd Noor Daud & Abdul Hadi Borhan. (2015). Penyediaan Kemudahan Orang Kurang Upaya (OKU) di Masjid-Masjid: Kajian Kes di Masjid-Masjid Daerah Batang Padang. Al-Hikmah 7(1) 2015: 6 2-78. 

Abdullah’, A. H. (2007). Penetapan Syarat dalam Akad Perniagaan: Kedudukan dan Garis Panduannya Menurut Fiqh Islam. Jurnal Syariah, 15(1). 

Abdullah, W. M. Z. W., Aziz, M. R. A., & Shukor, S. A. (2013). A Vehicle Financing Comparative Study Between Ijarah in Maybank Berhad and Bai Bithaman Ajil in Bank Islam Malaysia Berhad. Fakulti Ekonomi dan Muamalat, Universiti Sains Islam Malaysia (USIM). 

Abu Sulayman, A. a.-W. (1992). ‘Aqd al-ijarah Masdar min Masadir al-Tamwil al-Islamiyah. Jeddah: Islamic Research and Training Institute. 

Agrobank. (2017). Agrobank Lancar Perlindungan Takaful Pertama Di Malaysia Untuk Golongan Orang Kurang Upaya (OKU). Retrieved from https://www.agrobank.com.my/my/press-releases/agrobank-launched-the-first-takaful-protection-in-malaysia-for-people-with-disabilties/ 

Ahad, N. I., & Ismail, M. A. (2013). Pembentukan Parameter Syariah Bagi Kontrak Jual Beli. Paper presented at the Prosiding Perkem VIII, Fakulti Ekonomi dan Pengurusan, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). 

Ahmad, A. H. (2012). Mengenal dan Menangani Orang Kurang Upaya. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, hlm. 1-2. 

Ahmad, S. (2007). Perlindungan Praakad dalam Undang-undang Kontrak Islam. Islamiyyat, 29. 

Al- Dusuqi, M. A. (2002). Hashiyah al-Dusuqi ‘ala al-Sharh al-Kabir li Abi al-Barakat Sayyidi Ahmad al-Dirdi. Beirut: Dar al-Fikir. 

Al-Ansari, Z. b. M. b. A. b. Z. Z. a.-D. A. Y. a.-S. (1994). Fath al-Wahhab bin Sharh Minhaj al-Tullab: Beirut: Dar al-Fikr. 

Al-Bakri, Z. M. (2011). Kewangan Islam dalam Fiqh Syafi’i. Kuala Lumpur: IBFIM. 

Al-Buhuti, M. b. Y. (1982). Kashshaf al-Qana’ ‘ala Matn al’-Iqna. Beirut: Dar al-Fikr 

Al-Dibyan, Abi Umar. 2005. Al-Ijab wa Al-Qabul Baina Al-Fiqh wa Al-Qanun. Qahirah: Maktabah Al-Rusyd 

Al-Gharnati, Muhammad bin Yusuf bin Abi al-Qasim bin Yusuf al-‘Abdari. 1994. Al-Taj wa al-Iklil li Mukhtasar al-Khalil. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah 

Al-Haitami, S. a.-D. A. I. H. a.-H. a.-S. I. (1938). Tuhfah al-Muhtaj bi Sharh al-Minhaj. dicetak bersama ‘Abd al-Hamid al-Sharwani dan Ibn Qasim al- ‘Abbadi, Hawashi Tuhfah al-Muhtaj. Kaherah: Matba’ah Mustafa Muhammad,. 

Al-Hawali, M. H. (2007). Al-Mu`aq fi al-Fikr al-Islami. Gaza: Al-Jami`ah al-Islamiyyah. 

Ali, M. M. (2016). Takaful Models: Their Evolution and Future Direction. International Institute of Advanced Islamic Studies (IAIS) Malaysia. 

Ali, M., & Othman, N. A. (2010). Bai’ Bithaman Ajil Yang Dilaksanakan Di Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB). Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia. 

Al-Kasani, Abu Bakar Mas’ud Bin Ahmad Al-Kasani Al-Hanafi (2003). Badai’ Al-Sanai’i fi Tartib Al-Syarai’. Jilid 5. Dar al-Kutub Al-Ilmiah. 

Al-Khin, M., al-Bugho, Mustofa & Asy-Syarbaji, Ali. (2011). al-Fiqh al-Manhaji. Kuala Lumpur: Prospecta Printers Sdn Bhd. Jilid 6. 

Al-Marghinani, A. b. A. B. b. A. a.-J. a.-R. (t.t.). Al-Hidayah Sharh Bidayah al-Mubtadi. Kaherah: Maktabah Mustafa al-Babi al-Halabi. 

Al-Nadwi, A. A. (2013). Al-Qawaid al-Fiqhiyyah. Damsyik: Dar Al-Qalam. 

Al-Nawawi, A. Z. M. a.-D. b. S. (t.t.). Al-Majmu’ Sharh al-Muhadhdhab. Jeddah: Maktabah al-Irshad. 

Al-Ramli et al., M. b. A. a.-A. A. b. H. b. S. a.-D. (2003). Nihayah al-Muhtaj. dicetak bersama ‘Ali bin ‘Ali al-Shibramlisi dan Ahmad bin ‘Abd al-Razzaq al-Maghribi al-Rashidi, Hashiyah al-Shibramlisi wa Hashiyah al-Maghribi al- Rashidi. Beirut: Dar al-Kutub al ‘Ilmiyyah. 

Al-Syairazi, Abu Ishak. (2003). Al-Muhazzab fi Al-Fiqh Imam Al-Syafii. Jilid 1. Dal al-Ma’rifah. 

Al-Zuhaili, Wahbah. (2000). Fiqh dan Perundangan Islam. Vol 5. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) 

Al-Zuhayli, W. (1989). Al-Fiqh al-Islami wa Adillatuhu (Vol. 4). Damsyik: Dar al-Fikr. 

Al-Zuhayli, W. (1997). Financial Transactions in islamic Jurisprudence. Damascus: Dar al-Fikr. 

Amin Al-Jarumi (2010). Usul Fiqah: Prinsip-prinsip Perundangan Islam. Shah Alam, Selangor. Pusat Penerbitan Universiti (UPENA). 

Anas, I. (1970). al-Mu’jam al-Wasit. Kaherah 

Arishin, S. S., & Ismail, A. G. B. (2013). Perbandingan Kaedah Penyelesaian Kemungkiran (Default) dalam Pembiayaan Rumah di Perbankan Islam. Paper presented at the Prosiding Perkem VIII, Fakulti Ekonomi dan Pengurusan, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). 

As-Shawkani, M. b. A. (1403H). Nail al-Authar Syarh al-Muntaqa al-Akhyar. Mesir: Dar al-Fikr. 

Azman Ab Rahman. (2017). Fiqh Muamalat Orang Kurang Upaya (OKU). Negeri Sembilan: Penerbit Universiti Sains Islam Malaysia (USIM). 

Bustani. (1987). Muhit al-Muhit. Beirut: Maktabah Lubnan. 

Dahlan, N. H. M., Noor, F. M., & Shuib, M. S. (2016). Isu dalam Produk Pembiyaan Perumahan Islam – Bai’ Bithaman Al-Ajil: Bayaran Jualan Penuh (Full Selling Price). Paper presented at the Proceeding of The International Conference on Government & Public Affairs 2016 (ICOGPA2016). 

Daud, M. (1997). Al-Quran Sumber Tamadun Islam. Kuala Lumpur: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM). 

Din, N. b., Nasirudin, M., Talib, H. b., Ibrahim, S. Z. b., & Yusuf, S. A. M. (2019). Hubungan Sosial Masyarakat terhadap Orang Kurang Upaya di Malaysia. Jurnal Sultan Alauddin Sulaiman Shah, 6(1). 

El-Muhammady, A. H. (2010). Undang-undang Muamalat dan Aplikasinya kepada Produk-produk Perbankan Islam. Fakulti Undang-undang, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). 

Ghani, A. M. A. (1999). Sistem Kewangan Islam dan Pelaksanaannya di Malaysia Kuala Lumpur: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM). 

Ghani, N. A. R. N. A. (2018). Tahap Kepatuhan Syariah Produk Pembiyaan Kenderaan Berasaskan Ijarah di Malaysia: Analisis Isu Pemilikan. In A. D. Salleh, A. F. Jusoh@Yusoff, & N. A. R. N. A. Ghani (Eds.), Aplikasi Muamalah dalam Institusi Kewangan Islam Universiti Kebangsaan Malaysia Penerbit UKM. 

Harian, B. (2017). Pelan perlindungan OKU pertama. Retrieved from https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2017/01/234503/pelan-perlindungan-oku-pertama 

IBFIM. (2010). Buku Panduan Asas Takaful. Kuala Lumpur: IBFIM. 

Ibn ‘Abidin, M. A. a.-S. b. I. A. (1994). Radd al-Muhtar ‘ala al-Durr al-Mukhtar Sharh Tanwir al-Absar. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah. 

Ibn Abidin, Muhammad Amin Bin Umar Abidin. (2003). Radd al-Muhtar ala Dar al-Mukhtar. Jilid 4. Alim Al-Kutub. 

Ibn al-Hammam, a.-I. K. a.-D. M. b. A. a.-W. a.-S. t. a.-S. (2002). Sharh Fath al-Qadir, ed. ‘Abd al-Razzaq Ghalib al-Mahdi. 

Ibn Muflih, A. I. I. B. M. B. A. B. M. a.-H. (1404H). Al- Mubdi’ fi Sharh al-Muqni’. Beirut: al-Maktab al-Islami. 

Ibn Qudamah, A. M. A. b. A. (1985). Al-Kafi fi Fiqh al-Imam Ahmad bin Hanbal. Beirut: Dar al-Fikr. 

Ibn Qudamah, M. A. b. Q. a.-M. (1367H). al-Mughni (Vol. Jilid 5). Kaherah, Mesir: Dar al-Manar. 

Ibn Taimiyyah, T. a.-D. A. a.-A. A. b. A. a.-H. a.-H. (1995). Majmu‘ al-Fatawa. Madinah al-Munawwarah: Majma‘ al-Malik Fahd li al-Tiba‘ah wa al-Nashr. 

‘Illish, Muhammad bin Ahmad bin Muhammad. 1989. Minh al-Jalil Sharh Mukhtasar Jalil. Beirut: Dar al-Fikr.

Iryani, E. (2017). Al-Quran dan Ilmu Pengetahuan. Jurnal Ilmiah Universitas Batanghari Jambi Vol.17 No.3 Tahun 2017. 

ISRA. (2015). Islamic Financial System Principles and Operations. Kuala Lumpur: International Shariah Research Academy for Islamic Finance. 

Jaafar, H. J., Wahab, H. A., & Yaacob, N. (2017). Amalan Pengurusan Pekerja Kurang Upaya dalam Sesebuah Organisasi Berdasarkan Undang-undang di Malaysia. 51. 

Jasas. (1347H). Ahkam al-Quran (Vol. 2). Mesir: Tab’ Matbaat al-Bahiyyah. 

JKM. (2020). Sejarah Jabatan Kebajikan Masyarakat Retrieved from http://www.jkm.gov.my/jkm/index.php?r=portal/left&id=UGU5dnNUNTFidDdmMmFqR3VJZ2tkdz09 

Kasani, A. A. B. b. M. u. a.-K. (1328H). Bada’i’ wa al-Sana’i (Vol. 7). Kaherah, Mesir: Matbaat al-Jamaliyyah. 

Manzur, I. (1990). Lisan Al-Arab. Beirut: Dar Al-Sadir. 

Masroom, M. N. (2013). Hakikat Kejadian Manusia Dan Kaitannya Dengan Kesihatan Jiwa. Paper presented at the 3rd International Conference on Islamic Education 2013. Kajang: Assosiation of Islamic Education Scholars. 

Muhammad Yusuf Musa (1998). Al-Amwal Wa Nazariyyah Al-Aqd. Dar Al-Fikr. 

Musa, M. Y. (1952). al-Amwal wa Nazariyyat al-Aqd fi al-Fiqh al-Islami Kaherah, Mesir: Dar al-Kitab al-Arabi. 

Muwazir, M. R., Hassan, H. S. H., & Hadi, N. A. (2017). Pemahaman Pelaksanaan Kontrak Al-Bai’ Bithaman Ajil (BBA) dalam Instrumen Perbankan Islam di Negara Brunei Darussalam. Journal of Islamic, Social, Economics and Development, 2(6), 129-141. 

Noor, A. M., & Zakaria, M. S. (2010). Takaful: Analisis Terhadap Konsep dan Akad Jurnal Muamalat(3). 

Qalyubi dan ‘Umayrah, A. b. A. b. S. a.-Q. d. S. a.-D. A. a.-B. (1955). Hashiyah Qalyubi wa ‘Umayrah ‘ala Sharh al-Muhalla ‘ala Minhaj al-Talibin. Kaherah: Mustafa al-Babi al-Halabi. 

Qudamah, I. (1999). al-Mughni. Jeddah: Dar Alam Al-Kutub. 

Rahman, F. A. (2000). Orang Kurang Upaya (OKU) dari Perspektif Islam. Institut Kefahaman Islam Malaysia Retrieved from http://www.ikim.gov.my/index.php/2000/01/01/orang-kurang-upaya-oku-dari-perspektif-islam/ 

Rahman, M. H. A. (2009). The Study of Development Programs for the Disabled Community in Malaysia: The Opportunities and Problems in Education and Employment. Disertasi Sarjana Ekonomi Tidak Diterbitkan. Kuala Lumpur: Universiti Malaya (UM). 

Rosland, A., & Borhan, J. T. (2013). Akad dalam Perbankan Internet. Jurnal Teknologi, 65(1). 

Sarkawi, A. A. (2019). Akad-akad Muamalah Dalam Fiqh: Satu Analisis. Jurnal Syariah, 9. 

Sharbini, M. S. a.-K. (1993). Mughni al-Muhtaj. Mesir: Mustafa al-Halabi. 

SPRS. (2012). Standard & Poor’s Ratings Services EU Group of Credit Rating Agencies: Transparency Report 2012 

Standard & Poor’s Ratings Services. Retrieved from https://www.standardandpoors.com/en_EU/delegate/getPDF;jsessionid=2156FCDF3668374246DA1F6056262840?articleId=1497938&type=COMMENTS&subType=REGULATORY 

Syubair, M. U. (1998). al-Mu‘amalat al-Maliyyah al-Mu‘asirah fi al-Fiqh al-Islami. Beirut: Dar al-Nafa’is. 

Tah, I. H. M. (2014). Orang Kurang Upaya (OKU) dan Hak untuk Hidup: Satu Analisis Perundangan di Malaysia. Paper presented at the International Conference on Law, Policy and Social Justice (ICLAPS 2014). 

Tah, I. H. M., & Mokhtar, K. A. (2018). Konsep Hak Asasi Manusia Bagi Orang Kurang Upaya Di Malaysia: Suatu Analisis. Jurnal Kanun, 30(1). 

Tahir, H. M., & Ahmad, S. (2009). Aplikasi Fiqh Muamalat dalam Sistem Kewangan Islam. Shah Alam, Selangor: Universiti Teknologi Mara 

Thoarlim, A., Rahman, A. A., & Ismail, N. (2017). Pelaksanaan Fiqh Muamalat Orang Kelainan Upaya (OKU) di Malaysia: Isu dan Cabaran. Paper presented at the International Seminar on Islamic Jurisprudence in Contemporary Society (ISLAC) 2017. 

Tohirin, A., & Ismail, A. G. b. (2009). Finance and Growth: The Role of Islamic Contracts. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management. 

Yahya, A. S. (2010). Ijarah dari Konteks Aplikasi, Perundangan dan Syariah. Paper presented at the Muzakarah Cendekiawan Syariah Nusantara kali ke-4, Putrajaya International Convention Centre 

Zahrah, A. (1977). Al-Milkiyyah wa Nazariyat, al-‘Aqd fi al-Shariat al-Islamiyyah. Mesir: Dar al-Fikr. 

Zakaria, M. U., & Ghani, A. M. A. (2015). Pembiayaan Kenderaan Berkonsepkan Al-Ijarah Thumma Al-Bay‘ (Aitab) Di Bank Muamalat Malaysia Berhad Dan Isu-Isu Berkaitan. Jurnal Syariah, 23(3), 435-476. 

Zaydan, Abdul Karim Zaydan. (2009). Al-Wajiz Fi Usul Fiqh. Lebanon: Muassasah Al-Risalah Nasyirun.