Journal of Contemporary Islamic Law
No eISSN: 0127-788X2019 4(1)
15 JUNE 2019
Pengabaian Kanak-kanak dan Jaminannya Menurut Syarak dan Undang-undang di Malaysia
Child Neglect and Legal Protection According to Shariah and Law in Malaysia
Nurul Izzah Izzati Hashim, izzatiizzah79@yahoo.com
Postgraduate Student, Centre for Contemporary Fiqh and Sharia Compliance, Faculty of Islamic Studies, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Wafaa’ Yusof, wafaa@ukm.edu.my, Zuliza Mohd Kusrin, zuli@ukm.edu.my
Centre for Contemporary Fiqh and Sharia Compliance, Faculty of Islamic Studies, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Received: 19 March 2019 | Accepted: 10 June 2019 | Published: 15 June 2019
Kadar kes pengabaian kanak-kanak yang berlaku di Malaysia semakin hari semakin membimbangkan. Berdasarkan statistik yang dilaporkan oleh Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM), sebanyak 1769 kes pengabaian kanak-kanak telah berlaku pada tahun 2013, 2035 kes pada tahun 2014, 2236 kes pada tahun 2015, 2547 kes pada tahun 2016, 2410 kes pada tahun 2017 dan 1318 kes sehingga Jun 2018. Trend ini menunjukkan seolah-olah tiada langkah penyelesaian yang efektif dan jelas diambil. Memang tidak dinafikan bahawa undang-undang merupakan salah satu mekanisme yang digunakan untuk menangani isu ini, namun, sejauh manakah keberkesanannya perlu kepada perbincangan lanjut. Oleh itu, kajian ini bertujuan untuk menganalisis jaminan undang-undang yang melindungi kanak-kanak daripada diabaikan oleh ibu bapa atau penjaga menurut syarak dan undang-undang di Malaysia. Hasil kajian mendapati bahawa pengabaian kanak-kanak merupakan satu perlanggaran terhadap tanggungjawab yang diamanahkan kepada ibu bapa atau penjaga dalam melindungi kanak-kanak. Antara jaminan menurut hukum syarak terhadap hak kanak-kanak daripada diabaikan seperti hadanah, penyusuan, nafkah, harta pusaka, perwalian dan nasab. Sementara di bawah perundangan sivil pula, terdapat empat jaminan yang diberikan penekanan dalam melindungi kanak-kanak, iaitu hak untuk hidup, hak untuk mendapat perlindungan, hak perkembangan dan hak penyertaan. Kedua-dua perundangan ini juga mempunyai objektif yang sama dalam memberikan perlindungan, pemeliharaan, perkembangan dan penyertaan. Kajian ini diharapkan mampu memberikan penjelasan tentang jaminan perlindungan terhadap kanak-kanak yang diabaikan di Malaysia.
Kata kunci: pengabaian kanak-kanak, perlindungan perundangan, kanak-kanak di Malaysia, hak kanak-kanak, perlindungan kanak-kanak
Child neglect cases in Malaysia are increasingly at an alarming rate. Based on statistics reported by the Department of Social Welfare (JKM), 1769 cases of child neglect occurred in 2013, 2035 cases in 2014, 2236 cases in 2015, 2547 cases in 2016, 2410 cases in 2017 and 1318 cases up to June 2018. This trend shows that there has not yet been any effective measure to curb this issue. Undoubtedly, legal provision is one of the mechanisms used to address this issue, however, the extent of effectiveness of the law needs further discussion. Therefore, this study aims to analyze the legal protection of children from being neglected by parents or guardians in Malaysia and under Islamic law. The result suggests that child neglect is a violation of responsibility entrusted to parents or guardians in protecting children’s rights. Islamic law clearly safeguards children’s rights on matters related to custodianship, breastfeeding, maintenance, inheritance, guardianship and paternity. Meanwhile, civil law guarantees child protection in their right to life, right to development and right to participation. Both of these laws also have some similar objectives in providing protection, preservation, development and participation. This study is expected to provide an explanation of the legal protection for neglected children in Malaysia.
Keywords: child neglect, legal protection, children in Malaysia, child rights, child protection
al-Quran al-Karim.
Akta Kanak-kanak (Pindaan) 2016.
al-Albani, Muhammad Nasiruddin. T.th. Shahih al-Nasai. 1999. T.tp: Maktabah al-Ma’aruf.
Aminah Ayob. 2017. Dilema Kanak-kanak di Malaysia. Prosiding Seminar Isu-isu Semasa Pendidikan Awal Kanak-kanak, Universiti Pendidikan Sultan Idris: 13 Mei
Anon. 2018. Penganiayaan kanak-kanak, di mana sudahnya?. Utusan. 12 September.
Anon. 2016. Jangan jadikan kemiskinan abai pendidikan anak-anak. Borneo Today. 27 Oktober.
Anon. 2017. Wanita abai kanak-kanak didenda RM10,000. Astro Awani. 11 Januari.
Anon. 2018. Kanak-kanak maut digilis kereta dipandu bapa. Berita Harian. 31 Ogos.
Azhariah Fatia. 2014. Perlindungan anak dalam perspektif Islam. Al-Muqaranah. 5(1): 1-27
Azizi Majid. 2017. JKM selamatkan 3 beradik ditinggalkan ibu bapa. Utusan. 06 Ogos
Child Rights Coalition Malaysia. 2012. Laporan Mengenai Status Hak Kanak-kanak Di Malaysia. http://www.mcri.org.my/wp-content/uploads/CRC-Report-Bahasa.pdf. [16 Mei 2018].
Enakmen Undang-undang Keluarga Islam (Negeri Selangor) 200.
Fairus Bahari. 2019. Temubual Jabatan Kebajikan Masyarakat. Statistik pengabaian kanak-kanak. 08 Februari.
al-Ghundur, Ahmad. 1992. al-Ahwal al-Shakhsiyyah fi al-Tashri’ al-Islami. Kuwait: Maktabat al-Fallah.
- Budiyanto. 2014. Hak-hak anak dalam perspektif Islam. Jurnal Studi Gender dan Anak. 1(1).
Ibrahim Isa. 2018. Bayi maut akibat difteria. Harian Metro. 17 Oktober.
Jabatan Kebajikan Masyarakat. (2013 – Jun 2018). Buku Laporan Statistik Malaysia.
Jabatan Kebajikan Masyarakat. 2017. Dasar Perlindungan Kanak-kanak Kebangsaan Malaysia (2016). https://goo.gl/DqHB9z [19 Mei 2017].
Jabatan Kebajikan Masyarakat. 2010. Dasar Kanak-kanak Negara. www.jkm.gov.my [23 Mac 2018].
Jabatan Perangkaan Malaysia. 2018. Penerbitan Statistik Kanak-kanak Malaysia.
al-Marghinani, Burhanuddin Ali ibn Abi Bakr. 2000. al-Hidayah Sharh Bidayat al-Mubtadi. Kaherah: Dar al-Salam.
Mohammad Ramzi Zakaria. 2015. Kecuaian dan pengabaian kanak-kanak oleh ibu bapa: kedudukannya di bawah Akta Kanak-kanak 2001 dan prinsip syariah. JUUM. 19:37- 49
Muhammad Abu Zahrah. 1970. Al-Wilayah ‘ala al-Nafs. Beirut: Dar Al-Raid al-Arabi.
Muhammad Ibrahim an-Nu’aim. 2005. Mendidik Anak Perempuan. Ed. 1. Jakarta: Gema Insani.
Muhammad Mahyudin Abd. Hamid. 1958. Al-ahwal al-shaksiah fi al-shariah al Islamiah. Beiurt: al-Maktabah al-Alamiyyah.
Mohd Mahyeddin Mohd Salleh, Nisar Mohammad Ahmad & Nur Mohammad Hadi Zahalan. 2018. Pengurusan dan perlindungan anak tak sah taraf melalui baby hatch: sati penilaian daripada perspektif maqasid syariah dan undang-undang Malaysia. Journal of Islamics Sciences and Humanities. 13: 87-102.
Mustafa ‘Afifi Ab Halim, Mohd Mahyeddin Mohd Salleh, Rezki Perdani Sawai, Nurhafizah Muhd Shukor, Dini Farhana Baharuddin, Joki Perdani Sawai, Abd Halim Mohd Hussin. 2013. Bayi yang dibuang: hak dan kedudukan bayi disisi undang-undang. Malaysian Law Journal. 25(5).
Nor’Asyikin Hamzah. 2018. Pelaksanaan Peruntukan Perlindungan dan Kebajikan Kanak-kanak Menurut Undang-undang Keluarga Islam di Malaysia: Kajian Dari Perspektif Konvensyen Hak Kanak-kanak 1989. Tesis Dr. Fal, Akademi Pengajian Islam. Universiti Malaya.
Noralina Omar. 2016. Ekologi Keluarga Dan Kesejahteraan Hidup Kanak-Kanak Miskin Di Malaysia. Tesis Dr. Fal, Fakulti Sastera Dan Sains Sosial. Universiti Malaya.
Norhidayu Mohd. Hasan. 2015. Kanak-Kanak Maut Jatuh Bangunan. Utusan. 31 Januari
Norsaleha Mohd Salleh, Nabilah Huda Zaim, Zetty Nurzuliana Rashed, Noorhafizah Mohd Haridi, Kamal Azmi Abd Rahman & Norbahiah Misran. 2018. Statistik kes penderaan kanak-kanak di Malaysia: satu analisis. International Journal for Studies on Children, Women, Elderly and Disabled. 5: 17-24.
al-Qalyubi, Shahab al-Din Ahmad Bin Ahmad Bin Salamah al-Qalyubi al-Misri. 1965. Hashiyah. Jil 1. Kaherah.
Rohana Ismail. 2018. Budak 18 bulan lemas dalam baldi. Sinar Harian. 1 Februari.
Roos Niza. 2017. Undang-undang pastikan ibu bapa bertanggungjawab terhadap keselamatan anak-anak. Utusan. 15 Mei.
Safina Ramli. 2016. Wajibkan vaksin. Utusan. 29 Jun.
Sarah Zulkifli. 2018. Juruukur tanah didakwa abai anak perempuan sehingga mati. Utusan. 22 November.
al-Sayid, Sabiq. 1973. Fiqh Al-Sunah. Jil. 2. Beirut: Dar al-Kitab.
Sharifah Zahrah Syed Mohamad. 1996. Perlindungan Kanak-kanak Dalam Islam dan Pelaksanaannya Menurut Akta Undang-undang Keluarga Islam (Wilayah Persekutuan) 1984. Disertasi, Fakulti Sastera dan Sains Sosial. Jabatan Pengajian Islam, Universiti Malaya.
Subathirah Chelapah, Janagi Kurusamy & Aminah Ayob. 2017. Kesan kemiskinan tegar terhadap kesihatan dan pencapaian akademik kanak-kanak: satu kajian kes di Mentakab, Pahang. Prosiding Seminar Isu-isu Semasa Pendidikan Awal Kanak-kanak, Universiti Pendidikan Sultan Idris: 13 Mei
al-Syatibi, Ibrahim Musa. 2003. Al-Muwafaqat fi Usul al-Shariah. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah.
UNICEF Malaysia. 2010. Pengabaian dan penderaan kanak-kanak. www.unicef.org/ malaysia/GetonBoard [3 Januari 2017].
UNICEF. 2010. http://www.uniteagainstabuse.my. [13 Ogos 2017].
Vivi Sumanti. 2017. Lima beranak tinggal di rumah penuh sampah. Astro Awani. 27 Ogos.
Wan Noor Hazlina Wan Jusoh. 2003. Penga-niayaan Kanak-Kanak: Suatu Kajian Mengikut Undang-Undang di Malaysia. Tesis Sarjana, Bahagian Pengajian Syariah Akademi Pengajian Islam. Jabatan Syariah dan Undang-Undang, Universiti Malaya.
al-Zuḥaili, Wahbah. T.th. al-Fiqh al-Islāmiyyah wa Adillatuh. Jil. 7. Hlm. 673-696.
Zanariah Noor. 2015. Penderaan kanak-kanak oleh ibu bapa atau penjaga dan implika-sinya mengikut undang-undang sivil dan undang-undang keluarga Islam di Malaysia. Jurnal Sains Sosial dan Kemanusiaan. 7(2): 66-80.
Zulkifli Mohamad al-Bakri. 2015. Anak Ihsanilah. www.mufti.gov.my/ms/artikel/bayan-linnas/1810-anak-ihsanilah.